JUICEKANALEN VERSUS DE VRIJHEID VAN MENINGSUITING

Op 15 maart 2022 plaatste een vlogger, Yvonne Coldeweijer, een video op haar Youtube-kanaal waarin zij aangaf dat Samantha Steenwijk (zangeres) 22 kilo was afgevallen door illegale dieetpillen te gebruiken. Steenwijk ontkende dit en daagde Coldeweijer voor de rechter. Bij de rechter in Amsterdam vorderde Steenwijk rectifi catie, schadevergoeding ad € 5.000,- en de openbaarmaking van de bronnen van Coldeweijer. De vlogger beriep zich op haar recht op vrijheid van meningsuiting en stelde dat zij haar bronnen niet bekend hoefde te maken in verband met de journalistieke bronbescherming.

Op 29 april 2022 oordeelde de Rechtbank Amsterdam dat Coldeweijer deze publicatie moest rectifi ceren op haar juicekanaal, maar dat Coldeweijer haar bronnen niet bekend hoefde te maken en geen schadevergoeding verschuldigd was. In deze blog zal worden ingegaan op het recht op vrijheid van meningsuiting en het recht op rectificatie.

Bronberscherming

De rechter overwoog dat de vordering om de namen en adressen van de bronnen van Coldeweijer bekend te maken de meest verstrekkende vordering is. Dat zou een beperking zijn van de vrijheid van nieuwsgaring, het recht om nieuws te verzamelen of inlichtingen in te winnen. Journalistieke bronnen zijn voor de persvrijheid van essentieel belang. Het recht op bronnenbescherming van journalisten en persorganen is in de rechtspraak erkend. Volgens het Europese Hof van Justitie gaat het om journalistieke activiteiten, als die bekendmaking van informatie, meningen of ideeën aan het publiek tot doel hebben. Ook de activiteiten van een juicekanaal vallen onder het begrip journalistiek. Het is in strijd met de informatievrijheid als een journalist gedwongen wordt zijn bron te onthullen tenzij zich ‘an overriding requirement in the public interest’ voordoet volgens Europese jurisprudentie. De rechter overwoog dat daarvan in onderhavige kwestie geen sprake was. Met andere woorden Coldemeijer had zich terecht beroepen op het recht op bronbescherming en de vordering tot openbaarmaking van de bronnen wees de rechter om die reden af.

Rectificatie

De rechter overwoog dat toewijzing van de gevorderde rectificatie zou betekenen dat het recht op vrijheid van meningsuiting van Coldeweijer wordt beperkt. Dit kan alleen als dat bij wet is voorzien en noodzakelijk is in een democratische samenleving. Zo’n beperking die bij wet is voorzien doet zich voor als een publicatie onrechtmatig is in de zin van artikel 6:162 BW.

Om te beoordelen of sprake is van een onrechtmatige publicatie, moet er een belangenafweging worden gemaakt. Het belang van Coldeweijer om zich in het openbaar kritisch, informerend en waarschuwend uit te kunnen laten over misstanden moet worden afgewogen tegen het belang van Steenwijk om niet zo maar te worden blootgesteld aan verdachtmakingen en het onnodig schenden van haar privacy.

Deze belangafweging werd uiteindelijk in het voordeel van Steenwijk beslecht. De rechter overwoog dat Coldeweijer geen goede gronden had voor haar ernstige beschuldigingen. Van haar wordt niet verwacht dat zij met sluitend bewijs komt voordat zij iets publiceert, maar wel dat zij voldoende aannemelijk maakt dat er serieuze aanwijzingen zijn voor een ernstige beschuldiging als deze. Dat is Coldeweijer niet gelukt. De rechter oordeelde dat Coldeweijer haar beschuldigingen niet waar kan maken en dat deze daarom onrechtmatig zijn. De rectificatie wees de rechter toe.

Schadevergoeding

De rechter wees het voorschot op schadevergoeding af omdat Coldeweijer de publicatie direct heeft verwijderd nadat haar daarom werd gevraagd, zodat de schade beperkt is. Dat is gelet op de bekendheid van Steenwijk en de vele publiciteit die de zaak heeft gekend een wat eenzijdig oordeel. Er zijn voldoende voorbeelden bekend in de jurisprudentie waarin anders is beslist.

Conclusie

Deze uitspraak heeft duidelijk gemaakt dat de activiteiten van zogenaamde ‘juicekanalen’ vallen onder het begrip journalistiek. Zij kunnen dus een beroep doen op het recht op bronbescherming. Dit recht is onmisbaar voor het verkrijgen van informatie voor de pers. Zonder bronbescherming zouden bronnen mogelijk minder geneigd zijn om informatie te verstrekken aan de pers. Of de kanalen met dit vonnis nog smeuïger worden zal moeten worden afgewacht. In ieder geval moeten gepresenteerde feiten wel voldoende aannemelijk zijn.

Wordt uw naam in het openbaar te grabbel gegooid en wilt u weten wat daar tegen gedaan kan worden, De Advocaten Groep kijkt graag met mee. Maak een afspraak voor een prettig gesprek.